หาต้นตอ ปลาหมอคางดำ! ต้องไม่ลืมขุดราก 11 บริษัทส่งออก
ปลาหมอคางดำ (Blackchin Tilapia) ที่แพร่พันธุ์ในแหล่งน้ำธรรมชาติของไทย และอีกหลายประเทศ สร้างผลกระทบต่อระบบนิเวศ ด้วยคุณสมบัติที่ปรับตัวเก่ง กินอาหารได้หลากหลาย และทนต่อสภาพแวดล้อม ทำให้ยากต่อการควบคุม
ที่ผ่านมา ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง นำโดยหน่วยงานรัฐได้ใช้หลายมาตรการในการลดจำนวนปลาชนิดนี้ เช่น การจับออกมาแปรรูปเป็นอาหาร ปลาป่น หรือปุ๋ย รวมถึงการปล่อยปลานักล่า และพัฒนาพันธุ์ปลาหมอคางดำให้เป็นหมัน เพื่อลดการขยายพันธุ์ในระยะยาว
อย่างไรก็ตาม ประเด็นสำคัญที่ยังคงคาใจสังคม คือ “ต้นตอ” ของปลาชนิดนี้ว่ามาจากไหน ทำไมจึงหลุดรอดเข้าสู่แหล่งน้ำธรรมชาติได้ จนนำมาสู่การตั้งข้อสงสัยต่อกลุ่มบริษัทเอกชนบางแห่ง ที่เคยได้รับอนุญาตให้นำเข้าอย่างถูกกฎหมาย รวมถึง 11 บริษัทส่งออกปลา ที่ถูกตั้งข้อสงสัยว่าอาจมีส่วนเกี่ยวข้องกับการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำ โดยให้เหตุผลว่ามีการ “กรอกข้อมูลผิด” จากเจ้าหน้าที่ชิปปิ้งตลอด 4 ปี
เรื่องนี้เป็นประเด็นที่หลายฝ่ายมองว่ายังชวนเคลือบแคลง เช่น หากเป็นการกรอกชื่อผิดจริง เหตุใดจึงเกิดขึ้นซ้ำซากถึง 4 ปี โดยไม่มีการแก้ไข เอกสารส่งออกชื่อไม่ตรงกับใบอนุญาต ทำไมจึงผ่านด่านส่งออกไปได้ ประเทศปลายทางยอมรับสินค้าได้อย่างไร หากชื่อวิทยาศาสตร์ไม่ถูกต้อง แล้วจะมั่นใจได้อย่างไรว่า ปลาที่ส่งออกไปเป็นชนิดใด และแหล่งที่มาของปลาที่ส่งออกมาจากไหน เคยแจ้งและมีการตรวจสอบตาม พ.ร.ก.ประมง ปี 2558 หรือไม่
สิ่งเหล่านี้ยังไม่ได้รับคำอธิบายที่ชัดเจนจากหน่วยงานรัฐหรือบริษัทที่เกี่ยวข้องดังกล่าว
ขณะเดียวกัน การตรวจสอบย้อนหลังเมื่อปี 2560 กลับพบว่าไม่มีการติดตามแก้ไขข้อผิดพลาด ทั้งที่เกิดความสับสนหลายครั้งจากการเปลี่ยนชื่อปลาไปมา และอาจยืนยันไม่ได้ว่า ปลาที่ส่งออกไปนั้นเป็นชนิดใดกันแน่
นอกจากนี้ ยังมีข้อกังวลต่อไปว่า หลังยุติการส่งออกแล้ว ปลาที่เหลืออยู่ถูกทำลายอย่างถูกต้องหรือไม่? หรือหลุดรอดสู่ธรรมชาติ จนกลายเป็นปัญหาในปัจจุบัน
ที่น่าจับตาอีกประเด็นคือ “ขบวนการลักลอบนำเข้าปลาสวยงาม” ซึ่งเชื่อว่าอาจเป็นต้นเหตุที่แท้จริงของการแพร่พันธุ์ปลาต่างถิ่นในไทย โดยมีการพบ “ปลาหมอบัตเตอร์” อีกหนึ่งสายพันธุ์ปลาต่างถิ่นต้องห้าม ที่กำลังแพร่พันธุ์ในธรรมชาติ ทั้งที่ไม่มีข้อมูลการนำเข้าอย่างเป็นทางการ ยิ่งตอกย้ำว่าการลักลอบนำเข้ายังมีอยู่จริง และอาจไม่เคยถูกตรวจสอบอย่างเข้มงวด
การแพร่กระจายของปลาหมอคางดำไม่อาจปล่อยผ่านได้อีกต่อไป ภาครัฐและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องเร่งตรวจสอบทุกข้อสงสัยให้ถึงที่สุด เพื่อป้องกันไม่ให้ปัญหาลุกลามเกินควบคุม และรักษาทรัพยากรธรรมชาติให้ยั่งยืน.
